برچسب حمید سلطان آبادیان

اولین سفر

اولین سفر برای من وقتی اتفاق افتاد که در رحِمِ مادرم بودم. یک سفر خانوادگی با خودروی شخصی به شهرهای شمالی، تهران، قم، اصفهان و شیراز. هیچ تصویری از این سفر در ذهن من نقش نبسته است. شاید در عمق ضمیر ناخودآگاهم صداهایی از شعر خواندنِ گروهیِ خواهر و برادرانم که روی صندلی عقب نشسته بودند به جای مانده باشد. آن‌ها سه نفری زانوهایشان را روی صندلی ماشین گذاشته بودند و از شیشه عقب ماشین به جاده نگاه می‌کردند و شعر می‌خواندند. پژوی ۵۰۴ آبی‌رنگ در جاده‌ها می‌خرامید و بابا از ماشین تازه‌اش حسابی راضی بود. آثار حاملگی در بدن مادرم مشهود بود و شکم برآمده نشان از حمل جنینی ۵ ماهه می‌داد. مادرم می‌گوید من در شکمش آرام و قرار نداشتم و مدام دست و پا می‌زدم، شاید شعر خواندن و جیغ و فریادهای برادران و خواهرم من را هم به شوق آورده بود که میل به همراهی آن‌ها در دویدن‌ها و بازیگوشی‌هایشان داشته باشم. بابا آدم خوش‌سفری بود. این را به جز شنیده‌هایم، سال‌ها بعد در سنین نوجوانی، در تنها سفر خانوادگی بعد از دوران جنینی، به عینه تجربه کردم. مادرم مدام خوشمزه‌ترین غذاهای رستوران‌ را ویار می‌کرد و بابا هم با دست و دلبازی این انتخاب‌ها را به روی میز رستوران می‌رساند. به هر حال آدم ـ جنین هم باشد فرقی نمی‌کند ـ در سفر اشتهایش بازتر می‌شود.
یک‌ماه از عمر دوران جنینی من در سفری اینچنین طی شد. جایی خواندم که جنین در پنجمین ماه بارداری صداها را تشخیص می‌دهد و به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد، می‌تواند دست‌هایش را مشت کند و پاهایش را تکان دهد. بخشی از عصب جنین در همین دوران شکل می‌گیرد. در رحِم بودن و سفر کردن، اتفاق عجیب و جالبیست. در عین نادانی، نابینایی، بی‌تحرکی و بی‌خبری و در حالتی از سکون و تعلیق، جاده‌ها را طی کردن و مسیرها را پشت سر گذاشتن.

این تنها عکس به جا مانده از آن سفر است. من در عین عدم حضور بصری، در لایه‌های پنهان این عکس وجود دارم.

حمید سلطان آبادیان سفر تجربه نوشته‌های پراکنده عکس‌نوشت

1400/11/07 ساعت 02:03

2 نظر

خجند، شهر خوبان

در سفری که با دوچرخه به تاجیکستان داشتم شهر «خجند» بیشتر از شهر‌های دیگر این کشور در ذهن من ماندگار شده است. شاید یکی از علت‌های این ماندگاری، استقبال گرم و مهمان‌نوازی خالصانه مردم این شهر است و شاید علت دیگرش، معماری و رنگ‌های متنوع پنجشنبه‌بازار پر رونق و شلوغ خجند است که هیچوقت از خاطرم پاک نمی‌شود. البته برای رسیدن به خجند از مسیر دوشنبه (پایتخت تاجیکستان) باید از راه های پرپیچ و خم و سختی عبور کرد. بین این دو شهر (دوشنبه و خجند) جاده‌ای به طول ۳۰۵ کیلومتر وجود دارد که پیمودن آن برای یک دوچرخه‌سوار در شرایط عادی که جاده کفی باشد و فراز و نشیب آن اندک، حدود دو روز طول می‌کشد. اما این جاده وضعیت بغرنجی دارد. دو تونل در مسیر هست، یکی به طول پنج و دومی به طول ده کیلومتر که البته شرایط داخل تونل‌ها هم از لحاظ وضعیت آسفالت و نور خیلی مساعد نیست. اما شب‌های بی‌نظیر و ستاره‌ باران این مسیر برای کمپ زدن عالیست.

«خجند» بعد از «دوشنبه» بزرگترین شهر تاجیکستان و مرکز ولایت سغد است. این شهر که به «شهر خوبان» معروف است به لحاظ موقعیت جغرافیایی، واسطه تاجیکستان با ازبکستان و قرقیزستان است و از لحاظ رونق اقتصادی حالِ خوبی دارد. روز اولی که وارد خجند شدم به میدان شاعر نامی این خطه، «کمال‌الدین مسعود خجندی» رفتم و با خواندن اشعاری از این شاعر پارسی‌گو و نوشیدن پیاله‌ای چای سبز خستگی راه را از تن به‌درکردم. در تاجیکستان رسم بر این است که چای را در پیاله‌های پر نقش و نگار و بدون قند و شکر می‌نوشند، از چای سیاه هم خبری نیست و چای سبز است که درون پیاله‌های خوش رنگ و لعاب، دلبری می‌کند. مردم این شهر بسیار مهمان‌نوازند و تا کلمات فارسی را از زبان من می‌شنوند لب به خنده باز کرده و مهمان تازه رسیده را به پیاله‌ای چای دعوت می‌کنند. البته فارسیِ تاجیکی که بیشتر در کشور‌های آسیای میانه به ویژه در تاجیکستان و ازبکستان رایج است با زبان فارسی ما تفاوت‌هایی دارد. واژه‌هایی از زبان روسی و ازبکی وارد زبان فارسی‌تاجیکی شده‌است و افزون بر این در مواردی تاجیکان برای برخی معنی‌ها و مفهوم‌ها، واژگانی را به کار می‌برند که در ایران کاربرد کمتری برای آن مفهوم دارند. برای نمونه در فارسی تاجیکی به بیمارستان، کسل‌خانه. به خفاش، کورشب پرک. به قفسه، اشگاف، به فرودگاه، خیزگه (محل برخاستن هواپیما)، به دستشویی، حاجت‌خانه، به سرماخوردگی، شمال‌زدگی. به نویسنده، قلم‌کش، به عکس و تصویر، صورت و به عکاس، صورت‌گیر می‌گویند. در این شهر و دیار به جای بفرما، می‌گویند مرحمت، به جای توقف کن می‌گویند منع کن، به جای حرف بزن می‌گویند گپ بزن و به جای سفر بخیر از واژه‌ی سفرسپید یا راهت سپید استفاده می‌کنند و الخ. با این‌همه، فارسی تاجیکی به سادگی برای ما ایرانیان، قابل فهم است. بازار سرپوشیده پنج شنبه، یکی از رنگارنگ‌ترین جاذبه‌های خجند است. این بازار در مرکز شهر و روبروی مقبره شیخ مصلح‌الدین قرار دارد و همیشه شلوغ است؛ زیرا نه تنها ساکنان شهر بلکه از اطراف نیز برای تجارت به این بازار می‌‌آیند. ویژگی اصلی بازار پنج‌شنبه معماری و طراحی بی‌نظیر آن است. اجناسی که در این بازار عرضه می‌شود متنوع و رنگارنگ است و همین موضوع جذابیتش را برای من به عنوان یک گردشگر عکاس (یا به قول تاجیک‌ها صورت‌گیر) دوچندان می‌کند. مسجد جامع و آرامگاه شیخ‌مصلح‌الدین هم یکی دیگر از دیدنی‌های خجند است که در نزدیکی بازار قرار دارند. شیخ‌مصلح‌الدین عارف، شاعر و یکی از حکمرانان خجند بوده که به واسطه‌ی احترامی که مردم شهر برای او قائل بوده‌اند آرامگاهی را برایش بر پاکرده‌اند که یکی از جذابیت‌های توریستی خجند محسوب می‌شود و کبوتران مسجد جامع هم با آن حجم انبوه و پرواز گروهیِ پر سرو صدایشان از تصویرهای ناب و صداهای خاصِ به خاطر ماندنی هستند. یکی از غذاهای اصلی خجند و تاجیکستان «آش‌پلو» است. ترکیبی از برنج، پیاز، هویج رنده شده و گوشت پخته. چیزی شبیه استانبولی خودمان ولی بسیار چرب‌تر. به طور کلی غذاهای آسیای میانه، بسیار چرب طبخ می‌شوند. خجند به یادماندنی است. از تصویرها و رایحه‌هایش گرفته تا صداها و گویشِ‌ خاص مردم مهربانش. در این ایامِ دوراز سفری دل همه برای سفرهای اینچنینی تنگ شده است. اما فعلا به همین وصف‌العیش قناعت می‌کنیم.

حمید سلطان آبادیان سفر با دوچرخه تاجیکستان خجند سفرنامه

1400/10/30 ساعت 01:57

2 نظر

چشمان کاملا بسته

واژه‌ها آهسته‌ آهسته تار می‌شدند. در یک دوره‌ی چندماهه هرروز، تارتر و محوتر از روز قبل. پلک‌هایم را به هم فشار می‌دادم و چشم‌هایم را تنگ‌تر می‌کردم اما واژه‌ها، این دوست‌داشتنی‌های همیشگیِ من، از من دور و دورتر می‌شدند. انگار بدون هیچ دلیلی، لایه‌ای از اشک، چشمانم را پوشانده و من باید از پشت این مانع‌ِ محو و مرطوب به آن‌ها نگاه می‌کردم. شکل بعضی از واژه‌ها برایم همیشه آشناست و بااینکه محو و تار می‌شوند اما من آن‌ها را از فرازوفرودشان، آهنگشان، کش‌وقوسی که به تنشان می‌دهند و چشمکی که در بین ابرها و مه آلودگی به من می‌زنند می‌شناسمشان. اما بسیاری از واژه‌ها را هم هیچ‌وقت بلد نشدم، آن‌طور یادشان نگرفتم که از پستی‌وبلندی تنشان، بشناسمشان. در این تلاش پُر پلک و پُرفشار برای خواندن واژه‌ها از چشم‌هایم عرق می‌ریخت، دانه‌دانه شبیه اشک. و مبارزه من برای شفاف‌سازی، برای به‌وضوح رسیدن و مثل قبل شدن، بیهوده بود. کم‌کم، لغت‌های آشنا هم آن‌چنان تار و مبهم و محو شدند که با آن‌ها هم غریبگی می‌کردم. اما از دور، همه‌چیز در وضوح کامل بود. کتاب را دورتر می‌گرفتم و واژه‌ها در وضوحی چشم‌نواز برای چشم‌های تشنه‌ و عرق کرده‌ام دست تکان می‌دادند. اما هرچه نزدیک‌تر، غریبه‌تر. این اتفاق برای من کنایه‌ی تلخی از ورود به یک دوره‌ی تازه بود.

خانمِ اپتومتریست می‌پرسد متولد چه سالی هستم و از روزنه‌ی دستگاهش به چشم‌هایم نگاه می‌کند. می‌گوید کف دستم را روی یکی از چشم‌هایم بگذارم و از توی آینه بگویم حروف E به کدام طرف رو کرده‌اند. بالا، پایین، چپ، دوباره چپ و راست. همه‌ی این لحظات برای من بسیار غریبه‌اند. من با این چشم‌ها شکل‌های هندسی دانه‌های کریستالی برف را وقتی هنوز به زمین نرسیده بودند، می‌دیدم و به خاطر می‌سپردم . من با همین چشم‌ها ریز‌ترین واژه‌های مخفی‌شده در قطورترین کتاب‌ها را تماشا می‌کردم و با آن‌ها آشنا می‌شدم و به خلوت آهنگینشان راه پیدا می‌کردم. حالا شیشه‌ها یکی‌یکی در عینکی عجیب بر روی چشم‌هایم عوض می‌شوند و ناگهان، وای خدای من! چقدر همه‌ی Eها واضح و آشنا و صمیمی شدند و چطور ناگهان همه‌ی آن‌ها رویشان را به من برمی‌گردانند و نگاهم می‌کنند. این وضوح درخشان را از یاد برده بودم. این درخشندگی ناب را فراموش کرده بودم. به خانم اپتومتریست می‌گویم چشم‌هایم به رستگاری رسیدند و او، انگار که کار همیشگی‌اش باشد، اعدادی را روی کاغذی می‌نویسد و به دستم می‌دهد. این رمز رسیدنم به وضوحی دوباره است.

به ویترین پر از عینک‌های باریک و پهن و نازک و قطور نگاه می‌کنم. انتخاب من مثل همیشه همان است که در نگاه اول می بینم. عینک دور مشکی، با همه‌ی غریبگی‌اش، در همان اولین نشستن روی بینی و مقابل چشمانم، برایم آشنا و عزیز می‌شود. واژه‌های محو و غریبه و سرد، با حضور او درخشان و برجسته و آشنا‌تر از همیشه می‌شوند. دوباره از تماشای نزدیک‌ترین‌ها لذت می‌برم و برای خواندن و نوشتن، دلم تنگ‌تر از همیشه می‌شود. حالا هرچه می‌خوانم و هرچه می‌نویسم را، قبل از من، شیشه‌های عینک دور مشکی‌ام مرور می‌کند. احساس غریبی دارم. عینک، نیاز مرا به خودش عمیقاً احساس کرده‌ است و هراز چند گاهی برای اینکه اهمیت حضورش را در خاطرم تجدید کند، مخفی می‌شود. لای وسایل به‌هم‌ریخته‌ی روی میز، زیر ملحفه‌های درهم‌وبرهم روی تخت، درون کیف، توی جیب، و من برای رسیدن به لذت وضوح، بی‌تابانه و نگران دنبالش می‌گردم. پیدایش می‌کنم، آغوشش را باز می‌کند و سرم را، شقیقه‌‌هایم را در میان دستان نازک سیاهش می‌گیرد و من را در میان هاله‌ی مبهمی از حس آرامش و رخوت، به اوجِ لذت وضوح در تماشای واژه‌های بی‌پرده می‌رساند. این‌یک حس تازه است. این وابستگی هنوز برای من ناآشناست.

حمید سلطان آبادیان نوشته‌های پراکنده

1400/10/13 ساعت 02:53

2 نظر

سفر با بالن

تماشای رنگ‌های درهم‌آمیخته و فراز و نشیب‌های دلربای زمین از بالا، از اوج، از لابه‌لای ابرها و از دل رنگین‌کمان، درحالی‌که آهسته و نرم، با نسیم و پرندگانِ مهاجر، از جاده‌های پنهان و مخفی آسمان عبور می‌کنی، باید لذت وصف‌ناپذیری داشته باشد. از آن بالا گیسوانِ مواج و سبز درختان، که در دست باد می‌رقصند و پهنای طلایی مزارع گندم، که در تلاءلو تابش خورشید می‌درخشند، تصویری تازه و ناب، از شگفتی‌های آفرینش را به رخِ چشمان شگفت‌زده می‌کشند. آدم‌ها از آن بالا کوچک‌اند و چونان مورچگانی رنگارنگ، دغدغه‌هایشان را نه بر پشت، که در ذهنشان حمل می‌کنند و سنگین از این بارِ طاقت‌فرسا از این‌سو به آن‌سو می‌روند. رودها، این‌ رگ‌های جاری و نقره‌فامِ زمین، صحرا‌ها، این تن‌های عریان با پوستِ آفتاب‌زده پرچین و تاب، دریاها، این درخشش آبیِ آرام، شهرها، این قفس‌های مخفی زیر بام‌ها، همه‌چیز و همه‌جا از این بالا تماشایی و دیدنیست.

آرزوی سفر با بالن از قدیمی‌ترین آرزوهای من است. رفتن به بالا بدون بال، بدون گام، بدون پریدن، آهسته و نرم. آن‌چنان‌که خفته‌ای در بسترش نیم خیز می‌شود و چشم می‌گشاید. به همین سبکی، به همین آهستگی. ذره‌ذره و کم‌کم به بالا رفتن و همین‌گونه، ضربان قلب نیز، تند‌ و تند‌تر شدن. مثل در آغوش کشیدن و از آغوش رها شدن، با تأمل و به نرمی از دل‌بستگی‌ها و وابستگی‌ها فاصله گرفتن و فرصت داشتن برای خداحافظی کردن و دست تکان دادن. دوری و آهسته‌آهسته دور شدن و تماشا از نزدیک تا دورِ دور و نقطه شدن. کندن از زمین، رها شدن از آغوش مام، شبیه روح شدن، پرواز و صعود کردن. یک معاشقه‌ای آرام، در تکان خوردن‌های نرم سبد، در میان آتش و هوا، بدون جاذبه، معلق و آویزان.

سفر با بالن، نمادی از رهاشدگی است. آن آتشی که می‌دمد به دلِ بالن، آتش شوق رها شدن است، که اگر خاموش شود، دوباره فرود است و ایستایی و سقوط. بالن در آسمان، همانند دوچرخه است بر روی زمین. آهسته و پیوسته می‌رود و فرصت تماشا را آن‌گونه مهیا می‌کند که تأمل و اندیشه‌ای هم در آن باشد. در آن روزهای دور به این فکر می‌کردم که سبدِ بالن چه اندازه است و آیا آن‌قدر بزرگ هست که آدم بتواند درونش دراز بکشد و همان‌طور که آن بالاست، بخوابد و خواب ببیند. می‌خواستم بدانم خواب‌هایی که آدم می‌بیند آن بالا در دل آسمان، با این پایین روی تن زمخت زمین، فرقی می‌کند؟ به این فکر می‌کردم که اگر یک دسته‌ی بزرگ گل را بشود درون سبد بالن گذاشت و به آسمان برد، می‌شود بعضی جاها، شاخه گلی را از آن بالا پرتاب کرد پایین و چه حس عجیب و خوبی است که اگر روی زمین باشی و ناگهان از آسمان گلی بیفتد میان دستانت، درون دامنت، یا وسط کتابی که می‌خوانی. به این فکر می‌کردم که آیا عبور از روی تمام خط و خطوط و مرز‌ها با بالن مانند سُر خوردن روی برف‌ها و پریدن از روی جوی‌ها آسان است و کیف می‌دهد و مدرک و مجوز و گذرنامه و این‌جور چیزهایی می‌خواهد یا نمی‌خواهد. و در خیال، بالاتر می‌رفتم، آن‌قدر بالا که ابرها بین من و زمین باشند و فقط سپیدی ببینم و نور و این‌گونه دیگر نیازی به گذرنامه نبود چون دیده نمی‌شدم و عبور می‌کرد. شب روی بام خانه‌ی اولدوز فرود می‌‌آمدم و یاشار را صدا می‌زدم و سه نفری تا نزدیک صبح، در مورد اینکه خانه‌ی کلاغ‌ها کجاست و آیا با بالن می‌شود به آنجا رفت یا نه، گپ می‌زدیم. از روی دیوار چین و اهرام مصر، عبور می‌کردم و بر روی اقیانوس آرام، برای نهنگ‌ها خرده‌نان می‌ریختم. در میان باران‌های استوایی، حمام می‌کردم و رخت و لباس‌ها و حوله و شالم را به طناب‌های ضخیم بالن می‌بستم. وقت عبور از باغ‌های سیب، بالن را پایین می‌آوردم و همان‌طور که از میان شاخ و برگ‌های درخت‌ها عبور می‌کردم، با بارون درخت‌نشین گپ می‌زدم و حالش را می پرسیدم . سیب‌های درشت و تازه و ترد می‌چیدم و گاز می‌زدم. حواسم بود که بالاترین سیب‌ها و دور از دسترس‌ترینشان را بچینم که ضرر به وارث باغ نخورد. و بعضی جاها فقط بالا می‌رفتم و پایین نمی‌آمدم که وقتی آدم در میان دود و سیاهی باشد، نفس کشیدن برایش سخت می‌شود و آن بالا، اکسیژن بیشتری برای نفس کشیدن دارد. گاهی جاناتان مر‌غ‌ دریاییِ خسته را دعوت می‌کردم به لختی آسودن بر روی سبد و آدرس مکانی که بر روی آن بودم را از چشمانشان می‌خواندم. وقت عبور از میان رنگین‌کمان، کمی از رنگ نارنجی آن را درون شیشه‌ای کوچک به یادگار برمی‌داشتم و در میان رنگ‌های دیگرش نفس‌های عمیق می‌کشیدم. و آهسته‌آهسته، همان‌طور که از زمین بلند شدم، از آن دور می‌شدم و به دور آن می‌چرخیدم. دور می‌شدم و می‌چرخیدم، آن‌قدر که به‌مرور، سنگی شوم غلتان و چرخنده، در فضایی دایره‌وار به دور زمین، با چرخشی همیشگی تا اینکه زمین، خودش از من خسته شود و رهایم کند به فضای نامتناهی و بی‌انتهای هستیِ شگفت‌انگیز و بدون جاذبه و معلق شوم، در سکوت و آرامشی دائمی.

سفر با بالن، از آرزوهای دیرینه من است که در خیالم مدام تکرار می‌شود. حتی وقتی که در جاده‌های دور سوار بر دوچرخه رکاب می‌زنم در خیال، سوار بر بالن، اوج می‌گیرم، سبک می‌شوم، رها می‌شوم و به همین آهستگی، رکاب‌زنان پرواز می‌کنم.

حمید سلطان آبادیان نوشته‌های پراکنده سفر بالن

1400/10/04 ساعت 00:35

2 نظر

در میان قبرها

قبرستانی در کنار جاده‌های ایالت اوتراپرادش - هند (صبح فهمیدیم که به روی یک قبر چادر زدیم)

شب را به صبح رساندن در میان قبرستان، تجربه‌ای به یادماندنی و متفاوت است. حالا نه اینکه آدم در دلِ ظلمات برود میانِ سنگ‌قبرها و دراز بکشد و بخوابد. منظورم این نیست. گاهی در سفر پیش می‌‌آید که از سر اجبار و عدم دسترسی به مکان مناسب، باید در داخل یا کنار قبرستان اتراق کنیم و گاهی هم حداقل برای من و همسفرانم پیش آمده که به اشتباه شبی را در قبرستانی خوابیدیم و البته که نمی‌دانستیم آنجا قبرستان است.

در روزگار نه‌چندان قدیم، آن زمانی که خیلی از شب‌ها برق می‌رفت و جمعِ خواهر و برادرها توی خانه‌ی تاریک جمع بود، یکی از سوژه‌هایی که مبنای خیلی از داستان‌های ترسناک می‌شد همین شب‌های قبرستان بود و ماجراهای تخیلی که بر همین مبنا تعریف میشد و شبِ تاریک را برایمان وحشتناک می‌کرد. از همان بچگی شب‌های قبرستان در ذهن خیلی از ما، یک محیط ترسناک و رعب‌آور شد. اینکه شب‌ها بعضی مرده‌ها جیغ می‌کشند و بعضی‌ها ناله می‌کنند. اینکه ارواح در نیمه‌های شب بر سر سنگ‌های مزارشان حاضر می‌شوند و سوگواری می‌کنند و هزاران داستان دیگر.

یک‌بار در کشور هند ناخواسته و ندانسته همراه دوستانِ هم‌رکابم، یک‌شبِ طولانی در محیط داخلی یک قبرستان چادر زدیم. قصدمان این بود که مکانی خلوت و به دور از هیاهو و سر و صدای جاده را انتخاب کنیم و شب را در سکوت و خلوت به صبح برسانیم. هنگام انتخاب محل نصب چادر برای استراحت شبانه چون هوا تاریک بود متوجه نشدیم که محلی که چادر را برپا کردیم، روی سنگ قبری بزرگ است. در نیمه‌های شب عده‌ای با مشعل و چراغ، دور چادر ما حاضر شدند و با تکان دادن چادر سعی در این داشتند که ما را از روی سنگِ قبر (که احتمالا مال شخص مهمی هم بود) کنار بکشند. اما ما هراسان و نگران خودمان را به خواب زدیم و همانند مردگان از جایمان جم نخوردیم. فکر می‌کردیم این آدم‌ها یا اجنه! قصد آزارمان را دارند. تا صبح داخل چادر بیدار و نگران بودیم که چه بر سرما خواهد آمد و این‌ها چرا دور چادر ما جمع شده‌اند و اینکه عجب اشتباهی کردیم که از جاده فاصله گرفتیم و در این مکان خلوت و ترسناک چادر زدیم. آن‌شب مهمانان غریبه در نزدیکی چادرِ ما تا صبح به خواندن ورد و شب‌بیداری مشغول بودند و قبل از طلوع، از آنجا رفتند. ما هم که تا صبح بیدار و هراسان بودیم به محض رفتن آن‌ها از چادر زدیم بیرون و قصد فرار از مهلکه را داشتیم که بعد از جمع کردن چادر ناگهان با سنگِ قبری که رویش خوابیده بودیم مواجه شدیم. نوشته‌های روی دیوارِ کنار چادر هم حاکی از آن بود که در اطرافمان اموات زیاد دیگری هم دفن بودند و ما مهمان ناخوانده‌ و نامناسبی برای شبِ آن‌ها بودیم.

قبرستانی در میان جنگل - عکس: حمید سلطان آبادیان

بار دومی که در میان قبرستان شبی را به صبح رساندم، سه سال قبل بود. همراه دوستان در مسیر شهرهای شمالی به تابلوی امام‌زاده‌ای برخوردیم و قصد بیتوته‌ی شبانه کردیم. ساختمان این امام‌زاده‌ی خلوت، در میان قبرستان روستا قرار داشت. شب، برای استفاده از سرویس بهداشتی که دیوار به دیوار غسالخانه بود و نه لامپ داشت و نه در و پنجره، باید از مسیری نسبتا کوتاه، از روی قبر‌ها و از بین علف‌های بلند می‌گذشتیم. در میانه‌ی این راه باید از جلوی درِ نیمه‌بازِ غسالخانه‌ای‌ رد می‌شدیم که دو سکو برای شستشوی اموات داشت. یک تابوت چوبی با پارچه‌ای درونش روی یکی از سکوها بود طوری که انگار مرده‌ای در میان آن خوابیده است. در طول مدت زمانی که آسمان روشن بود این مسیر خیلی هم زیبا بود اما در نیمه‌شب، ذهنِ تصویرسازِ و خیال‌پرداز، مدام وسوسه میشد که داستان‌سرایی کند و ارواح را از دل علف‌ها و مرده‌ی خوابیده را از تابوتِ غسال‌خانه بیرون بکشد و در مسیر ما بگمارد. گاهی به این فکر می‌‌کنم که لازم است آدم هرچند وقت یکبار خوابیدن در میان قبرستان را تجربه کند. و این را عمیقاً درک کند که فرق ما با درازکشندگان در قبر‌ها، ‌تنها و تنها در این است که ما (احتمالا) صبح بیدار می‌شویم و زندگی‌مان را ادامه می‌دهیم و فرصت‌هایمان را هدر می‌دهیم و آن‌ها بیدار نمی‌شوند و (حداقل به این زودی‌ها) بیدار نخواهند شد.

«(آن‌ها همچنان به راه غلط خود ادامه می‌دهند) تا زمانی که مرگ یکی از آنان فرا رسد، می‌گوید: پروردگار من! مرا بازگردانید؛ شاید در آنچه ترک کردم (و کوتاهی نمودم) عمل صالحی انجام دهم! (ولی به او می‌گویند:) هرگز! این سخنی است که او به زبان می‌گوید (و اگر بازگردد، کارش همچون گذشته است) و پشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند» (سوره‌ی مومنون آیات ۹۹ و ۱۰۰)

حمید سلطان آبادیان سفر با دوچرخه سفرنامه قبرستان هندوستان تجربه

1400/09/25 ساعت 00:51

1 نظر

خلوت

مالزی - جزیره لنکاوی --- عکس: حمید سلطان‌آبادیان

حقیقت این است که در گیرودار بی‌سرانجام و پرهیاهوی زندگی شهری‌، در زیر آسمانِ سیاه و دودآلود، در پیچ‌وخم راه و بیراهه‌های دنیای مجازی، در مرداب دغدغه‌ها و اضطراب‌های زندگیِ ساکن و در بحرانِ ارتباطات بی‌سرانجام و شکست‌های ممتد عاطفی، فرصتی برای «خلوت» مهیا نمی‌شود. فرصتی برای با «خود» بودن، به خود اندیشیدن و خود را مرور کردن، فارغ شدن، تازه شدن و از نو متولد شدن.

معنای خلوت در عرفان، دوری‌ گزیدن از خلق برای متوجه ساختن دل‌وجان به حضرت حق و سخن گفتن با او برای نیل به مقام قرب است. معنای ساده‌تر برای این واژه، فرصتی است که انسان برای خود مهیا می‌کند تا به‌دوراز تمام افکار موهوم و دل‌مشغولی‌ها و دغدغه‌های روزمره، در آن لحظات با خودش تنها شود و به خود و اعمالش و چراییِ هستی‌اش بیندیشد. البته که منظور از خلوت، صرفاً دوری گزیدن از خلق و انزوا و عزلت نیست، بلکه گاهی انسان در میان جمع است اما توانایی این را دارد که ذهن خود را برای اندیشیدن و تفکر، پاک‌سازی کند و لحظاتی هرچند کوتاه در خویشتنِ خویش اندیشه کند.

خلوت، مجالی است برای تمرکز و تفکر، خودشناسی، رهایی از مردم و محاسبه‌ی خویش.

خود نگاره - جزیره هنگام --- حمید سلطان‌آبادیان

«سفر»، در کنار تمام دستاوردهای معنوی و مادی‌اش، خواسته و ناخواسته، این خلوت را برای مسافر به ارمغان می‌آورد. برای بعضی، این اتفاق یک توفیق اجباری است اما برای بسیاری از مسافران، اصلِ سفر برای رسیدن به خلوت معنی پیدا می‌کند. همین‌که مسافر بار برمی‌بندد و جاده برایش آغوش باز می‌کند، رهایی آغاز می‌شود. دل کندن از تمام دل‌بستگی‌ها ذره‌ذره شکل می‌گیرد و تصویری تازه را در درونِ مسافر از هستی‌اش شکل می‌دهد. مسافر با هر قدمی که از داشته‌هایش دور می‌شود به خود، نزدیک‌تر می‌گردد.

خلوت، نیاز است. نیازی برای رسیدن به آرامشِی حقیقی. چیزی که از آن زمان که انسان هست شده تا هم‌اکنون، به دنبالش می‌گردد، می‌دود، کنکاش می‌کند، طلب می‌کند و کمتر آن را می‌یابد. سفر، گام بلندی است برای رسیدن به خلوت. مسافر وقتی آسمانِ شب را نزدیک‌تر از همیشه و باشکوه‌تر ازآنچه در تصور دارد، با چشمانش به درون می‌کشد، درک می‌کند و دانه‌دانه سلول‌هایش از هیجانِ این وسعتِ شگرف و زیبایی بی‌انتها در میان کهکشان گم می‌شوند، کم‌کم، آهسته‌آهسته، همراه با رطوبت گرمی که چشمانش را تار می‌کند، خود را پیدا می‌کند. این خودی که پیدا می‌شود در میان این عظمت لایتناهی ستاره می‌شود، سیاره می‌شود، ماه می‌شود، کهکشان می‌شود، آسمان می‌شود، نیست می‌شود و طی این طریق، آنی می‌شود که دیگر نمی‌توان از هستی جدایش کرد. خلوت، گاهی این‌گونه شکل می‌گیرد و تولد در همین مسیر آغاز می‌شود.

جاده نماد کنکاش و جستجو و حرکت است، مسافر را به‌پیش می‌خواند و راه را برایش باز می‌کند. فراز‌هایش، فرود‌هایش، پیچ‌وخم‌هایش، هرکدام داستانی دارد برای جوینده‌ای که می‌اندیشد و به‌پیش می‌رود. طبیعت، نشانه است. طبیعت با تمام‌ نشانه‌هایش، خلوتِ مسافر است. از ژرفنای دره تا بلندای قله. از وسعت کویر تا بیکرانِ آسمان. از دلِ جنگل تا چشمه‌ی جوشان. وقتی آدمی در سفر، خلوت را تجربه ‌می‌کند، زندگی در سکون و ایستایی را تاب نمی‌آورد، برایش سخت می‌شود. بی‌قراری می‌کند و دلش برای رفتن و دوری می‌تپد. برای مسافری که شرایط سفر برای او مقدور نمی‌شود، سخت‌ترین فقدان، از دست دادن خلوت است. گرچه یکی از خصوصیات سفر، در معنای واقعی‌اش، همین است که ذهن را طوری آماده و پرداخته می‌کند که حتی در میان جماعتی شلوغ و ازدحامی از دیگران، و در میان جنجال و های و هوی‌های بی‌سرانجام، آمادگی خلوت و فارغ شدن از همه‌چیز و همه‌کس را پیدا کند و هر از چندگاهی به مسافری که از سفر مانده، یادآوری می‌کند که: آسمان را در آن شبی به یاد بیاور که خلوتِ تو بود در بی‌کرانه‌ی هستی، و آنچه اندیشیدی، و آنچه بودی و آنچه شدی... و اینگونه است که حتی درنهایت ایستایی و سکون ، دوباره حرکت و سفری درونی آغاز می‌گردد.

حمید سلطان آبادیان سفر با دوچرخه تجربه نوشته‌های پراکنده

1400/09/11 ساعت 00:03

4 نظر

کباب تایلندی

-

یکی از اتفاقات جذاب و خوشمزه‌ی سفر (خصوصاً در سفرهای طولانی با دوچرخه) تجربه‌ی چشیدنِ طعم خوراکی‌های جدید است. خیلی از هم‌وطنان وقتی به کشوری دیگر سفر می‌کنند، نگرانی و دغدغه‌شان این است که آیا در کشور جدید غذایی باب طبعشان پیدا می‌شود یا نه و در خیلی از موارد شنیده‌ام که بعضی از همین افراد با خودشان کنسرو لوبیا و تنِ‌ ماهی می‌برند که مجبور به استفاده از غذاهای محلی و جدید نشوند. این ترس و دغدغه برای من خیلی عجیب‌وغریب است. چون به نظرم سفر اتفاقی بزرگ برای تجربه‌های تازه و کشف و شهود است و خوراکی‌ها هم بخش مهمی در این تجربه‌های تازه‌اند.

در سفر‌هایی که با دوچرخه انجام می‌شود معمولاً دو وعده‌ی غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی وعده‌ی صبحانه که قبل از شروع رکاب زدن صرف می‌شود و دومی در هنگام غروب و توقف برای اتراق شبانه. معمولاً سعی می‌کنیم خوراک شام را از غذاهای محلیِ شهر و کشوری که در آن هستیم انتخاب کنیم. همین انتخاب‌ها انرژی و هیجان زیادی به سفر می‌بخشد، طوری که روز را از صبح با رکاب زدن شروع می‌کنیم و تا غروب، که هنگام توقف است، به لحظه‌ی زیبا و هیجان‌انگیزِ مواجه‌شدن با غذاهای جدید و آشنایی با طعم‌های تازه می‌اندیشیم. هرچند بیشتر اوقات، به خاطر عدمِ تمکن مالی و جیبِ خالی، مقدار این غذاهایی که تهیه می‌کنیم اندک است، ولی لذت خوردنش همیشه افزون از مقدارش است، از قدیم هم شنیده‌ایم که بزرگ‌ترها می‌گفتند غذا هرقدر کم‌تر باشد خوشمزه‌تر می‌شود! به همین خاطر تا جایی که می‌شود سلول‌های گوارشی ما سعی می‌کنند به‌طور کامل از لقمه‌های اندک، انرژی‌های بیشتر بیرون بکشند.
در بین شانزده‌ کشوری که به آن‌ها سفرکرده‌ام، تنها کشوری که خوراکی‌های متنوعش چندان به مذاق من جور درنمی‌آید تایلند است. روزهای اول حضورمان در این کشور، چیزی که نظرم را خیلی جلب می‌کند اغذیه‌فروشان دوره‌گردی هستند که معمولاً گاری دارند و انواع و اقسام گوشت‌های به سیخ کشیده با شکل و اندازه‌های مختلف را روی آتش سرخ می‌کنند و بوی کباب راه می‌اندازند. همین شکل و شمایل و دود و بوی کباب، هر مسافر خسته‌ای را شیفته و افسون می‌کند، چه برسد به ما دوچرخه‌سواران خسته از رکاب زدن در جاده‌های طولانی و هوای گرم و شرجی تایلند. تأثیر این کباب‌های به سیخ کشیده‌ی کوچک در ذهن ما طوری است که با خود می‌اندیشیم حالا دیگر نانمان در روغن است و به‌به، هرروز یکی دو‌تا از همین گوشت‌های به سیخ کشیده‌ که خیلی هم ازنظر وضعیت ظاهری متنوع هستند، می‌خوریم و دغدغه‌ی خوراکِ روزانه‌مان حل می‌شود. چند روزی هم با خوردن همین‌ خوراک‌های کباب شده دل‌خوش هستیم و البته که طعم این کباب‌ها هم چندان به دلمان نمی‌نشیند و با ذائقه ما جور نمی‌شود. می‌گفتیم که شاید این به خاطر عادت کردنمان به غذاهای تند و آتشین هند و بنگلادش است و چیز مهمی نیست.
-

-

یک روز صبح زود در حین رکاب زدن و عبور از یکی از کوچه‌های خلوتِ بانکوک، با تعدادی از همین گاری‌ها مواجه می‌شویم که زیر نورِ تند خورشید به حال خویش رها شده‌اند، و بدین‌سان گوشت‌های به سیخ کشیده شده‌ی روی آن، طوری چیدمان شده است که خوب آفتاب بخورند و به‌قول‌معروف، گوشت به سیخ بچسبد! چون سیخ‌هایی که این‌ها استفاده می‌کنند چوبی و گرد است و در حالت معمول، گوشت به آن نمی‌چسبد و هنگام کباب شدن بازی درمی‌آورد. ترسی در دلمان می‌افتد که اصلاً این‌ها گوشتِ چی هست؟ و آیا این در آفتاب ماندن باعث خرابی گوشت نمی‌شود؟ ازیک‌طرف نگاهمان به سگ‌های چاق و بی‌شمار بانکوک می‌افتد و از طرفی هم می‌بینیم که لاشه انواع حیوانات در جلوی قصابی‌ها آویزان است! در حالتی از شک و تردید، عطای این کباب‌های فوریِ در آفتاب مانده را به لقایش می‌بخشیم و تصمیم می‌گیریم از این به بعد فقط کته و نودل و تخم‌مرغ و سبزی بخوریم. این‌گونه می‌شود که در تایلند، برای مدتی، گیاه‌خوار بودن را تجربه می‌کنیم که این هم خودش نوعی کشف و شهود گوارشی و جذاب است.

.

حمید سلطان آبادیان سفر با دوچرخه سفرنامه تایلند بانکوک غذا

1400/08/22 ساعت 23:27

3 نظر

روزانه‌ها

پیوند‌ها

مدیر وبلاگ

اخـــبار

ابر برجسب

برگه‌ها

جدیدترین یادداشت‌ها

بایگانی

جستجو