من و همسفرم محمد ادیبی در جادههای کشور تایلند - ۱۳۹۰
سفر با دوچرخه یکی از جذابترین مدلهای سفر برای افرادی است که سفرهای ماجراجویانه (Adventure travel) را دوست دارند. اما تصمیم به سفر با همین وسیله به ظاهر ارزان و ساده هم ماجراها و هزینههای خاص خودش را دارد. علیرغم نوسان و تغییرات صعودی قیمتها در بازار دوچرخه و متعلقاتش، این وسیله همچنان به عنوان یکی از دردسترسترین و ارزانترین وسایل نقلیه برای سفرهای کوتاه و یا طولانی معرفی میشود. اما کدام دوچرخه برای سفر مناسب است؟ در نگاهی کلی انواع دوچرخههایی که در بازار وجود دارد را میتوان به دستهبندیهای دوچرخه شهری، دوچرخه کوهستان، دوچرخه سایکلتوریستی، دوچرخه برقی و... تقسیم کرد.
«دوچرخههای سایکلتوریستی» بهترین انتخاب برای سفرهای کوتاه و یا طولانی است که البته بسته به شرایطی مثل وضعیت جاده، مدت زمانسفر، وضعیت آب و هوا و ... مدل و نوع آن برای انتخاب تغییر میکند. دو مورد از مهمترین ویژگیهایی که یک دوچرخه سایکلتوریستی خوب دارد، یکی قطر تایر لاستیک و دیگری وزن آن است، در واقع اگر وزن وسیله نقلیه سفر سنگین باشد، با توجه به اینکه در هنگام شروع سفر قرار است کلی وسیله نیز بر روی آن قرار گیرد، رکاب زدن سخت میشود. قطر تایر هم به همین منظور طوری طراحی شده است تا چیزی بین «قطر تایر دوچرخه کوهستان» و «دوچرخه جاده» باشد یعنی نه زیاد پهن و قطور باشد و نه زیاد باریک و صاف. از «دوچرخههای جاده» بیشتر برای مسابقات ورزشی در روی جادههای صاف و آسفالت استفاده میشود و «دوچرخههای کوهستان» با بدنهای نسبتا سنگینتر از دوچرخههای جاده و با لاستیکهای پهن و آجدار برای رکابزدن در طبیعت و پیموندن جادههای پرفراز و نشیب و خاکی کاربرد دارد. قیمت یک دوچرخهی سایکل توریستی معمولی حدود هفت تومان است.
اما برای انجام سفر، لازم است برای این دوچرخه تجهیزات دیگری نیز تهیه شود. مهمترین این وسایل خورجینهای عقب و جلو هستند که وسایل سفر را درون خود جای میدهند. اندازهی این خورجینها و تعدادشان (معمولا خورجینهای جلو برای سفرهای طولانی استفاده میشود) بسته به مدت زمان سفر قابل تغییر است. نام خورجین (Pannier) از کلمه فرانسوی Panier به معنی سبد گرفته شده است. از ویژگیهای خورجینها می توان به جادار بودن، محافظت از وسایل در آب و هوای مختلف و امکان جدا کردن سریع از روی باربند و همراه داشتن وسایل اشاره کرد. آنها به سادگی امکان بسته شدن روی باربند را دارند. همچنین امکان استفاده تکی یا بصورت جفت را دارند.در هنگام استفاده از خورجین، باید مطمئن شد که در چرخش عادی پاها هنگام رکاب زدن، پاشنه پاها با خورجین در تماس نباشد. خورجینهای خیلی بزرگ یا اتصال نادرست خورجین می تواند سبب برخورد پاشنه به خورجین و دوچرخهسواری در شرایط غیرایمن شود.اشیاء کوچک ممکن است در خورجین های بزرگ گم شوند، به همین علت نیاز به سازماندهی و بستهبندی منظم وسایل در خورجینهاست. به عنوان مثال میتوان ابزار دوچرخه را در یک بسته، کلید، کیف و موبایل خود را در بسته دیگر و غذا و سایر مواد خوراکی را در سومین بسته قرار داد. اینکار امکان دسترسی سریع به وسایل مورد نیاز را مقدور میکند. چند قمقمه آب،تلمبه، کیت پنچرگیری(قبل از سفر حتما باید روش پنچرگیری و انجام بعضی از تعمیرات ساده دوچرخه را آموخت)، آچار مخصوص دوچرخه، چراغ جلو و چراغ خطر برای عقب دوچرخه، قفل و زنجیر چرخ، تایر یدک، آینه بغل، زنگ دوچرخه، برچسبهای شبرنگ، رک پک (یک کیف دم دستی و ضدآب که بر روی دو خورجین عقب نصب شده و در اصل جزء سوم کیفهای عقب دوچرخه بحساب میاید. با اندازه ای که دارد می توان یک چادر و کیسهخواب را درون آن قرار داد).
علاوه بر تجهیزات متعلق به دوچرخه که ذکر شد، وسایلی هم برای دوچرخهسوارِ سایکل توریست لازم است که جزو وسایل مهم و شخصی او محسوب میشود. وسایلی مانندکلاه ایمنی، پوشش Gore-tex برای کلاه ایمنی، عینکمخصوص دوچرخهسواری، شورت پددار، دستکش دوچرخهسواری، کفش مناسب، بادگیر و تیشرت مخصوص دوچرخهسواری. داشتن لباسهای رنگ روشن و شبرنگ برای دوچرخهسواری در جاده بسیار مهم است، خصوصا اگر قرار باشد در نور کم (طلوع، غروب و یا شبها که اصلا توصیه نمیشود) رکاب زده شود. معمولا در سفرهای دوچرخهای زمان رکابزدن از طلوع آفتاب تا کمی مانده به غروب است و به جز موارد ضروری و از سر ناچاری در شب رکابزدن مرسوم نیست. و اما وسایل کمپ که وجودشان لازمهی سفرهای دوچرخهایست مثل چادرِ کمپ، کیسهخواب مناسبِ فصل، بالشت بادی، زیرانداز چادر و زیرانداز کیسهخواب، اجاق گاز سفری، ظروف فلزی، قاشق، چنگال و چاقوی سفری، هدلامپ، جعبه کمکهای اولیه و...
با توجه به تجربه، بهتر است افرادی که میخواهند تجربهی سفر با دوچرخه را داشته باشند همهی این وسایل را تهیه کنند و حتی در سفرهای گروهی با توجه به اینکه امکان جدا افتادن از گروه وجود دارد به فکر استفاده از چادر مشترک یا اجاقگازی که همراه دیگران است نباشند. هزینهای که برای تهیه تجهیزات جانبی دوچرخه، وسایل شخصی و وسایل کمپ میتوان درنظر گرفت در حالت حداقل آن حدود هفت تا دوازده میلیون تومان است. با در نظر گرفتن موارد ذکر شده، فعلا و در زمان حال با هزینهکردن حدود ۲۵ میلیون تومان میتوان وسایل و تجهیزات یک سفر سایکلتوریستی را تهیه کرد. لازمه مهم و اساسی دیگر این مدل سفر که نمیتوان برای آن قیمتی در نظر گرفت داشتن انگیزه و همت است. با توجه به هزینههای بسیار بالای سفر با انواع وسایل نقلیه دیگر، انجام اینچنین پروژهای چندان رویایی و دور از دسترس نیست. اگر به این جمله ایمان بیاوریم که گاهی یک دوچرخه (وتجهیزات و متعلقاتش!) برای رسیدن به آرزوهای بزرگ کافیست.